روش پیمایش (قسمت دوم)
وجه دوم) شکل پاسخها:
وجه ديگر ساخت پرسشنامه تعيين شكل پاسخهاست . آيا شكل باز مورد نظر است يا شكل بسته ؟
الف: پرسش بسته :پرسشي است كه در آن به چند گزينه ارائه شده و پاسخگو بايد يك يا چند تا از آنها را برگزيند مساله عمده پرسش بسته اين است كه با ارائه گزينه هاي نا كافي يا ترغيب پاسخگو به ارائه پاسخ هاي مقبول در مورد پاره اي از موضوعات باعث ايجاد عقيده هاي كاذب مي گردد . علاوه بر اين اين شيوه براي به حساب آوردن واجد شرايط بودن پاسخگو در مورد گزينه اي كه انتخاب كرده چندان مناسب نيست .
پرسشنامه اي كه خوب طراحي شده باشد چندين مزيت دارد آنجا كه پرسشنامه طولاني است يا مردم انگيزه زيادي براي پاسخ دادن ندارند پرسشهاي بسته مناسب اند مخصوصاً وقتي كه پاسخگو نخواهد جواب پرسشنامه را دهد . براي تحقيق كد گذاري سوالات بسته ساده تر است ،تبعيضي نسبت به پاسخ گويان كم حرف و فاقد قدرت بيان روا نمي دارد ، ذكر مجموعه اي از شقوق مختلف پاسخ ياد آورنده مقيدي براي پاسخگوست .( دواس 1995 : 94 )
ب: پرسش باز :پرسشي است كه پاسخ گو هر طور كه بخواهد به آن پاسخ مي دهد . اطلاعات زيادي را در اختيار محقق قرار مي دهد كدگذاري پرسشهاي باز دشوار تر است .
9-نمونه گیری
9-1- طراحي نمونه :
برای تهیه مطلب کامل در محیط Word لطفا اینجا را کلیک فرمایید. باتشکر. موفق باشید.
تقريباً هر پيمايشي از نوعي نمونه گيري استفاده مي كند . نمونه گيري يعني مشاركت تعدادي از جامعه آماري براي نشان دادن كل جامعه آماري . صرفه جويي دليل اصلي نمونه گيري است پيمايش كردن تك تك افراد در يك جامعه آماري با استفاده از شمارش معمولا از جهت زمان ، پول ، و كاركنان فوق الاده پر هزينه است . با آن كه نمونه گيري فوق العاده عملي و اقتصادي است بايد آن را به طرز درستي انجام داد وگر نه انحراف يا سوگيري در نتايج بوجود خواهد آورد . نمونه را بايد به طور صحيح انتخاب كرد و گرنه آن كل را نشان نخواهد داد . نمونه بايد آنقدر بزرگ باشد كه نيازها را از لحاظ قابل اطمينان بودن برآورده سازد .( الرك وستل 1995 : 110 )
تعيين عملي طرح نمونه گيري با مشخص كردن جامعه آماري پيمايش آغاز مي شود . براي تشخيص جامعه هاي آماري :
1- بايد مطمئن شويد كه آن جامعه آماري متشكل از كساني است كه واقعاً اطلاعاتي دارند كه پيمايش در جستجوي آن است .
2- همه عوامل ممكن را كه از جهات ديگر پاسخ دهندگان را واجد شرايط و پاسخ هاي آنان را براي حامي مالي معني دار خواهد كرد مشخص كنيد .
3- ملاكهايي براي گنجاندن و حذف پاسخ دهندگان همراه با قوائد تصميم كه بايد به كار روند فهرست كنيد . ( الرك وستل 1995 : 110 )
9-2- تعيين واحد نمونه : واحد نمونه كوچكترين واحد مستقلي است كه يك پاسخ فراهم مي آورد براي تعيين كردن واحد هاي نمونه بايد :
1- واحد نمونه گيري را بايد تعيين كرد بنابراين واحد نمونه گيري كوچكترين واحد مستقل يا يگانه است كه مي توان داده ها را از آن بدست آورد .
2- اگر اين واحد شامل چندين نفر است كه ممكن است داده هاي مختلف را در اختيار گذارند تعيين اين واحد بيش از حد گسترده است و بايد محدود شود .
3- اگر داده هاي پيمايش قرار است با داده هاي موجود يا ثانوي پيمايش مقايسه شود از همان واحد هاي نمونه براي پيمايش بايد استفاده كرد اگر نه داده ها مقايسه پذير نخواهند بود .
تعيين واحد نمونه نبايد نه بيش از حد گسترده ونه بيش از حد محدود باشد . اگر بيش از حد گسترده باشد كوچكترين واحد يگانه نخواهد بود و اگر تعيين واحد نمونه گيري بيش از حد محدود باشد ايجاد زيادگي ميكند يا گمراه كننده خواهد بود . ( الرك وستل 1995 : 111 )
9-3- انتخاب چهارچوب نمونه :
چهارچوب نمونه فهرستي يا مجموعه اي از نشاني هايي است كه تمام افراد واحدهاي نمونه را در جامعه آماري مشخص مي كند چهارچوب نمونه ممكن است سياهه اي از اسم ها و شماره تلفن ها براي پيمايش تلفني نقشه نشان دهنده منطقه مسكوني خاص براي مصاحبه هاي در محل يا در منزل ، يا فهرستي از اسمها و آدرسها براي پيمايش پستي باشد . براي انتخاب چهارچوب نمونه براي پيمايش سه معيار وجود دارد : چهارچوب بايد در برگزيده همه يا شمول باشد . يا به منحصر به آن جامعه آماري تحت مطالعه باشد و واحد هاي مشخص شده در آن چهارچوب بايد دقيقاً به همان نحوي تعريف و تعيين شوند كه واحد هاي نمونه چهارچوب نمونه در برگزيده همه چهارچوب نمونه اي است كه شامل هر عنصر جامعه آماري مي شود كه قرار است پيمايش شود اين چهارچوب بايد انحصاري باشد از اين لحاظ كه فقط افراد آن جامعه آماري را در بر گيرد . ( الرك وستل 1995 : 112 )
9-4- روشهاي انتخاب نمونه : نمونه گيري به دو نوع مختلف تقسيم مي شود: نمونه گيري احتمالي و غير احتمالي. نمونه گيري احتمالي نمونه گيري است كه در آن هر فرد جمعيت شانس برابري يا دست كم معيني براي انتخاب شدن دارد در حاليكه در نمونه گير ي غير احتمالي پاره اي از افراد شانس بيشتر ولي نامعيني براي انتخاب شدن دارند . ( دواس 1995 : 67 )
اول) انواع نمونه گيري احتمالي:
1-اول 2- اول 3- اول
احتمالی تصادفي احتمالی طبقه بندي احتمالی خوشه اي
دوم) انواع نمونه گيري غير احتمالي :
1- دوم 2- دوم 3- دوم 4- دوم 5- دوم
غیر احتمالی اتفاقي غیر احتمالی سهميه اي غیر احتمالی تعمدي يا قضاوتي غیر احتمالی انباشتي غیر احتمالی تئوريك
1-اول: نمونه گيري احتمالی تصادفي : مطلوب ترين نوع نمونه گيري براي تقريبا هر پيمايشي است . نمونه هاي تصادفي از لحاظ قابليت اعتبار و اعتماد داده ها اهميت دارند وقتي پاسخ دهندگان به طور تصادفي انتخاب مي شوند احتمال هر شخصي در نظر گرفته شده در آن نمونه دقيقا مساوي احتمال گنجانيدن هر شخص ديگر است . كمترين احتمال را دارد كه به سوگيري منتج شود.(الرك وستل 1995 : صص 129-130 )
2- اول: نمونه گيري احتمالی طبقه بندي : تقسيم كردن جامعه آماري به دو يا چند طبقه و نمونه گيري كردن از بخش هاي متفاوت . انتخاب طبقه ها معمولا بر اساس نوعي ويژگي جمعيتي است . نمونه طبقه بندي وقتي عملي است كه براي نمونه گيري كردن بخش خيلي بزرگتر يا خيلي كوچكتر برخي طبقه ها مطلوبتر از سايرين باشند . (الرك وستل 1995 : 130)
3- اول) نمونه گيري احتمالی خوشه اي : گاهي آن جامعه آماري كه قرار است پيمايش شود از لحاظ جغرافيايي از هم جدا هستند يا وسيعا پراكنده اند . تمركز جامعه آماري براي پيمايش هاي مصاحبه حضوري بسيار اهميت دارد (الرك وستل 1995 : 132 )
«خوشه واحدي است حاوي جمعي از عناصر جمعيت است نمونه گيري خوشه اي در هر انتخاب پيش از يك عنصر جمعيتي را انتخاب مي كند . (بليكي2000: 261 )
1- دوم) نمونه گيري غیر احتمالی اتفاقي يا سهل و ساده : افراطي ترين و نامطلوب ترين شكل نمونه گيري غير احتمالي است . اين روش احتمالا نمونه هايي به غايت نا معرف توليد مي كند . استفاده از چنين روش هايي ممكن است نشانه تنبلي يا خام و سستي پژوهشگر باشد و يا در پژوهش هاي سر هم بندي شده مورد استفاده قرارگيرد . نمونه مشهور آن است كه مصاحبه گر در گوشه اي از خيابان مي ايستد و از ميان رهگذران به طور اتفاقي پاسخ گويان را انتخاب مي كند چنين پاسخ گوياني معرف هيچ جمعيت خاصي نيستند . (بليكي 2000 : 265 )
2- دوم) نمونه گيري غیر احتمالی سهميه اي : ضرورت تعيين صلاحيت كردن پاسخ دهندگان احتمالي عام مهم است كه نمونه گيري سهميه اي را از ساير نمونه ها متمايز كند وقتي چار چوب نمونه عضويت طبقاتي را نشان نمي دهد مصاحبه كنندگان به آن طبقه يا گروهي كه پاسخ دهنده احتمالي تطبيق دارد پي نمي برد لذا مصاحبه كنندگان سهميه اي را در نظر مي گيرند . (الرك وستل 1995 : 267 )
3- دوم)نمونه گيري غیر احتمالی تعهدي يا قضاوتي : در وضعيت هايي است كه شناسايي يك جمعيت خاص غير ممكن يا بسيار پر هزينه است يعني وقتي فهرستي از عناصر جمعيت در دسترس نيست و انتخاب معدودي از يك نوع خاص (بليكي 2000 : 267 )
4- دوم) نمونه گيري غیر احتمالی انباشتي : در جمعيت هايي كه شناسايي آنها دشوار است مثل معتادان تزريقي مي توان با يك يا دو پاسخگو تماس حاصل كرد و سپس از آنها نام و نشان معتادان را پرسيد به همين ترتيب . (بليكي 2000 : ص 267 )
5- دوم)نمونه گيري غیر احتمالی تئوريك : وقتي پژوهشگر طي فرآيند پيوسته و مستمري داده ها را جمع آوري كد گذاري و تحليل مي كند نظريه داده نگر تصميم هاي مربوط به حجم نمونه همراه با پيشرفت كار اتخاذ مي شوند . اولين مورد يا موارد طبق مقاصد نظري انتخاب ميشوند و مواردي بعدي افزوده مي شود تا رشد و نمود نظريه نو ظهور را تسهيل كنند . (بليكي 2000 : 267 ) و(الرک و ستل 1995 : 146)
10- قابليت اعتبار تحقيقات پيمايشي :
نتيجه معتبر سنجه اي است كه همان چيزي را بسنجد كه مورد نظر است اعتبار يا فقدان اعتبار به وجود سنجه مربوط نمي گردد بلكه به كاربرد آن براي سنجش مورد موضوع مورد بررسي بر مي گردد . ممكن است از سطح تحصيلات براي سنجش پايگاه اجتماعي استفاده كنيم در اين جا مسئله اين نيست كه تحصيلات را به طور متناسب سنحيده ايم يا نه بلكه مسئله در اين جاست كه سطح تحصيلات سنجه مناسبي براي پايگاه اجتماعي هست يا نه .(دواس 1995 : 63 )
10-1- براي ارزيابي اعتبار سه شيوه اصلي وجود دارد :
الف) اعتبار معيار : در اين شيوه نحوه پاسخ گويي افراد به پرسشهايي جديد براي سنجش يك مفهوم با نحوه پاسخگويي آنها به سنجه هاي موجود و جا افتاده آن مفهوم مقايسه مي شود . اگر پاسخ افراد به سنجه هاي جديد و سنجه هاي جا افتاده از همبستگي بالايي برخودار بود به معني معتبر بودن سنجه تلقي مي شود .
ب)اعتبار محتوي : تاكيد بر اين امر است كه معرفها تا چه ميزان وجوه مختلف مفهوم را مي سنجد به عنوان مثال آزمون مهارتهاي محاسباتي كه منحصر به تفريق باشد و توانايي جمع و ضرب را نسنجد فاقد اعتبار محتواست (دواس1995 : 64)
ج)اعتبار سازه : در اين شيوه ارزيابي سنجه بر حسب مطابقت آن با انتظارات نظري صورت مي گيرد اين شيوه مناسب است به شرطي كه نظريه مورد استفاده :كاملاً جا افتاده باشد اما در معرض دو خطر قرار دارد.اولاً چنانچه با استفاده از اين سنجه فرضيه نظري تاييد نشد از كجا بدانيم سنجه ما بي اعتبار است چه بسا نظريه غلط باشد يا سنجه مفهوم ديگر را بسنجد . ثانياً بايد از ابداع آزموني كه نظريه را تاييد كند خودداري كرد اگر از نظريه براي اعتبار بخشيدن به سنجه استفاده مي كنيم و سپس از اين سنجه براي آزمون نظريه استفاده كنيم چيزي را ثابت نكرده ايم . (دواس 1995 : 64 )
هيچ را ه كاملاً مطلوبي براي تعيين اعتبار يك سنجه وجود ندارد . انتخاب روش بستگي به وضعيت دارد .اگر معيار خوبي وجود دارد از روش اعتبار معيار استفاده كنيد . اگر مفهوم به خوبي تعريف شده يا اتفاق زيادي درباره آن وجود دارد و از اعتبار محتوي سود ببرد . اگر نظريه هاي جا افتاده اي در زمينه مفهوم مورد بررسي وجود دارد از اعتبار سازه استفاده كنيد و اگر از هيچ كدام از روشها نتوان سود جست بايد با بيان نحوه تعريف مفهوم و ذكر اين كه سنجه ها ظاهراً آن مفهوم را در بر مي گيرد سنجه ها را به ساير محققان عرضه كنيد و نظر آنها را جويا شويد .(دواس 1995 صص 64 – 65 )
10-2-اعتماد (پايايي ): قابليت اعتماديعني ازخطاي تصادفي اساسي ترين آزمون قابليت اعتماد قابليت تكرار شدن است .امكان بدست آوردن مقادير داده اي يكسان از چندين اندازه گيري به طرز يكساني انجام مي شود . براي مثال اگر پرسش پيمايش بكرات از يك پاسخ دهنده خاص كه همان پرسش را در يك ماه چندين بار از او كرده اند پاسخ يكساني به دست بدهد اين بدان معني خواهد بود كه قابليت اعتمادطي زمان وجود داشته است . اگر پاسخها در يك طرح تصادفي متفاوت باشند قابليت اعتماد طي زمان كم خواهد بود اگر موضوع پيمايش داده هاي يكساني از يك پاسخ دهنده تا پاسخ دهنده ديگر ببار آورد وقتي آنان عملاً مواضع يكساني نسبت به آن موضوع گرفته اند اين امر قابليت اعتماد زياد در مورد پاسخ دهنده ها را نشان خواهد داد و اگر تصادفهاي تصادفي وجود داشته است قابليت اعتماد در مورد پاسخ دهندگان كم خواهد بود . ( الرك وستل 1995 )
توجه: در ارزيابي پايايي بايد به سه جنبه آن توجه كنيم :
1- منابع و ريشه هاي ناپايايي : ممكن است ناپايايي پرسش ناشي از جمله بندي بد آن باشد چه بسا پاسخ گو در مواقع مختلف برداشت متفاوتي از پرسش بكند مصاحبه گران مختلف مي توانند از پاسخگو پاسخ هاي متفاوتي بيرون بكشند ممكن است جنس ، زمينه قوي و ظاهر مصاحبه گر بر پاسخ ها تاثير بگذارند . كدگذاري هم مي تواند منبع خطا باشد . كدگذاران مختلف پاسخ يكساني را به طرق مختلف كدگذاري كنند حق پرسشهاي خوب ساخته شده از مسئله ناپايا بودن مبرا نيستند . (دراس 1995 : 62)
2- آزمون پاياني : چند روش جا افتاده در آزمون پايايي شاخصها وجود دارد اما بهترين اين اين روشها فقط براي سنجش پايايي مقياسهايي اعمال مي شود كه در آنها مجموعه اي از سوال ها براي سنجش يك مفهوم وجود دارد تا معرفهاي تك گويه اي . ( دواس 1995 : 62)
3- بالا بردن پايايي : بهترين راه خلق معرفهاي برخورد از پايايي استفاده از معرفه هاي چند گويه اي است .پايايي اين معرف ها بالا تر است و روشهاي ساده تري براي ارزيابي پايايي از قبيل جمله بندي دقيق پرسشها ، تنظيم پرسشگران ، و طراحي روشهاي كد گذاري .( دواس 1995 : 63 )
11-پردازش داده ها :
پردازش داده ها را بايد دقيقاً در همان مرحله مقدماتي در فرآيند پيمايش برنامه ريزي كرد ولي اين كار عملا با دريافت نخستين پرسشنامه هاي تكميل شده از محل پژوهش آغاز مي شود .آماده سازي نهايي و امتحان كردن برنامه ي كامپيوتري را كه قرار است براي تحليل داده به كار رود مي توان در حالي كه پيمايش در حال انجام شدن است و داده ها در حال گرد آوري شدنند انجام داد .كنترل بسيار دقيق گرد آوري داده ها معمولاً ضروري است در مورد پيمايش هاي مصاحبه اي گزارش ها را ممكن است از محل پژوهش بر اساس هر روز يا دست كم دو يا سه بار در هفته از هر مصاحبه گر يا موسسه اي كه در مورد آن پيمايش فعاليت مي كنند به دست آورد. پاسخ هاي پيمايش پستي را بايد روزانه يا با هر تحويل محموله پستي جمع آوري كرد .پاكتهاي برگشتي پرسشنامه پستي را بايد بلافاصله باز كرد و تاريخي را كه آن پرسشنامه دريافت شده در پشت ان در انتهاي پرسشنامه ثبت كرد .به همين نحو پرسشنامه هاي مصاحبه اي را كه از محل پژوهش مي رسند بايد بازرسي كرد تا مطمئن شد كه مصاحبه گر تاريخ آن مصاحبه را ثبت كرده است .( الرك وستل 1995 صص 343 -344 )
11-1- كدگذاري بعدي داده ها : پرسشنامه هاي تكميل شده اسنادي هستند كه فايلهاي كامپيوتري داده هاي پيمايش از آنها ايجاد خواهد شد . اگر پرسشنامه به طور صحيح نوشته شده باشد بيشتر پرسشها ساختمند خواهد بود . تقريباً تمام پاسخ ها در مقوله هاي از پيش تعيين شده قرار خواهند گرفت . يا مقادير مقياسي خواهند بود كه مصاحبه گر يا پاسخ دهنده ثبت مي كنند . پرسشنامه همچنين بايد با مقادير عددي براي هر پاسخ چاپ شده در پرسشنامه پيش كدگذاري شده باشند . كدگذاري بعدي عبارت است از تخصيص دادن مقادير كد (Code values) به تمام پاسخ هايي كه در حال حاضر پيش كد ندارند ويراستارهاي كد گذاري بعدي دو چيز را ثبت مي كنند .كدهاي جديد براي پاسخ هايي كه فاقد مقادير كدگذاري قبلي اند در آن پرسشنامه درج مي شود به نحوي كه آنان را مي توان بعداً به فايل داده اي منتقل يا وارد كرد . به علاوه بايد مقدار كد همراه با خود پاسخ ها را كد نامه (Code book ) يا در فهرست كد (Code list) ثبت كرد . (الرك وستل 1995:صص 350 – 351 )
زيان بارترين خطا به هنگام خود پردازي پرسشنامه هاي تكميل شده و نوشتن مدخل ها در كدنامه كوتاهي در فهرست كردن كد و مقوله جديد آن در كد نامه است .اگر چنين اتفاقي رخ دهد ، كد يكساني به دو پاسخ متفاوت تخصيص داده خواهد شد .(الرك وستل 1995 : 355)
11-2- انواع مقياسها و داده ها :
سطح و مقیاس اول سطح و مقیاس دوم سطح و مقیاس سوم سطح و مقیاس چهارم
اسمي ترتيبي فاصله اي نسبتي
سطح و مقیاس اول ) داده هاي مقياس اسمي :
به معني كلامي مختلف پاسخ ها به پرسشنامه پيمايش مقداري كد عددي اختصاص مي دهد حتي اگر آن كد عملاً مقدار كمي اي را مشخص نكند مثلاً به پاسخ دهندگان مذكر كد 1 و به پاسخ دهندگان مونث كد 2 اختصاص دهند . اعمال رياضي يا حسابي را نمي توان در مورد داده هاي اسمي به كار برد .(الرك وستل 1995 : 369)
سطح و مقیاس دوم) داده هاي مقياس ترتيبي :
مقياس ترتيبي تا حدي كمتر از مقياس اسمي است . از يك لحاظ اطلاعات بيشتري فراهم ميكند مقادير عددي معناي بيشتري دارند . در مورد مقياس اسمي اعداد صرفا نامهايي هستند كه يك مقوله را از مقوله اي ديگر متمائز مي كنند و لي هيچ رابطه اي را نشان نمي دهند . مقادير مقياس ترتيبي رابطه را برحسب توالي يا ترتيب نمايش مي دهد از اين رو اين اعداد معناي بيشتري دارند تا مقادير اسمي . از داده هاي ترتيبي نمي توان در معادلات رياضي استفاده كرد آنها را فقط مي توان در نظام مرسوم به نامساوي ها (systems inequa lities) نظام كوچكتر – بزرگتر دستكاري كرد .( الرك وستل 1995 : 371 )
سطح و مقیاس سوم) داده هاي مقياس فاصله اي :
مقياسي با مقادير عددي داراي فاصله اي مساوي از يكديگر مقياس فاصله اي است .گاهي به مقياسهاي فاصله اي مقياسهاي متساوي الفاصله (equalinterval) ميگويند زيرا فاصله ميان هر عدد روي آن مقياس يكسان است مقياسهاي فاصله اي احتياج ندارند شامل مقدار صفر باشند . اگر مقياس صفر را به حساب آورند اين مقياس معرف هيچ چيزي نيست . عمل حسابي تقسيم براي مقياس فاصله اي مجاز نيست . (الرك وستل 1995 : 371)
سطح و مقیاس چهارم) داده هاي مقياس نسبتي :
فقط يك تفاوت ميان مقياس فاصله اي و نسبتي وجود دارد :صفر روي مقياس نسبتي مطلق است براي مثال فاصله به كيلومتر يا سن به سال مقياسهاي نسبتي خواهد بود . مقياس نسبتي كمترين مقدار محدوديتها را در رياضيات و آمار تحميل مي كند ( الرك وستل 1995 صص : 371 – 372 )
11-3-تحلیل نتایج
اول) آماره ی یک یا چند متغیره :داده های حاصل از هر پرسش یا گونه خاص پیمایش به متغیر معروف است زیرا می تواند از یک پاسخ دهنده به پاسخ دهنده دیگر تغییر کند . از برخی ابزارهای آماری مرسوم به آماره تک متغیره برای توصیف فقط یک متغیر به نوبت استفاده می شود .
ابزارهای آماری دیگر معروف به آماره دو متغیره ممکن است شامل دو متغیر باشند و رابطه میان آنها را نشان دهند بعضی دیگر به نام آماره چند متغیره ممکن است شامل چندین متغیر باشند و الکوی روابط میان آنها را نشان دهند تمام تحلیل های پیمایش از آماره یک متغیره استفاده می کنند . ( الرک و ستل 1995 : 384 )
دوم) جداول فراوانی: توزیع های فراوانی و درصدی پاسخ ها ، یا صرفاً جدول های فراوانی به اختصار متداول ترین شکل توصیف داده ها برای تعداد معدودی از مقادیر یا مقوله هاست . جدول های فراوانی تصویر بسیار کاملی از توزیع داده ها برای آن متغیر فراهم می کنند . ( الرک و ستل 1995 : 385 )
سوم ) توزیع درصدها: توزیع درصدها اغلب به راحتی تفسیر می شوند و از توزیع فراوانی ها اهمیت بیشتری دارند . علت آن است که درصدها را می توان از یک گویه یا پیمایش با گویه یا پیمایش بعدی مقایسه کرد . درصدهای نمونه را می توان مستقیماً به عنوان برآوردی از درصدهای کل جامعه آماری که ممکن است هر پاسخ دیگری بیان کنند به کار برد . (الرک و ستل 1995 : 388 )
چهارم) میانگین : میانگین حسابی متداول ترین میانگین است که برای نشان دادن نموده وارترین پاسخ به کار می رود میانگین معمولاً معنی دارترین آماره است . ( همان، 391 )
پنجم) میانه : مقدار میانه را به سادگی با برنامه تحلیلی محاسبه می کنند ولی از لحاظ منطقی به آسانی فهمیده می شود . (همان، 392 )
ششم) نما : مقوله یا مقداری است با بیشترین فراوانی موارد . نما تنها شاخص قابل قبول نمونه وارترین مورد برای داده های اسمی است . (همان، 393 )
هفتم) انحراف استاندارد : شاخص انحراف از معدل است . مقدار واحدی است که میزان گستردگی را در توزیع نشان می دهد .( همان، 396)
هشتم) چولگی توزیع : شاخصی از میزان و جهت عدم تقارن آن است . اگر توزیعی متقارن باشد نظیر منحنی نرمال است . اغلب توزیع های داده ها برای متغیرهای پیمایش تا اندازه ای نامتقاران اند . آنها به یک جهت یا جهت دیگر متمایل می شوند . (همان، 397 )
نهم) کشیدگی توزیع : شاخصی است از این که این کشیدگی در مقایسه با منحنی نرمال چقدر نوک دار یا تخت است . مقدار کشیدگی برای منحنی نرمال صفر است (همان، 398)
دهم) تحلیل واریانس : روش مناسبی برای اندازه گیری معناداری آماری تفاضل ها میان دو یا چند میانگین است از تحلیل واریانس می توان برای اندازه گیری تفاضل ها میان میانگین ها برای دو یا چند توزیع استفاده کرد . تحلیل واریانس باید نخست متغیر وابسته باید از مقیاس های فاصله ای یا نسبتی باشد دومین شرط این است که هر مورد باید مستقل از دیگران باشد . ( الرک وستل 1995 : 412)
* مرور و خلاصه ی فصل:
پيمايش مجموعه اي از روشهاي منظم و استاندارد است كه براي جمع آوري اطلاعات درباره افراد ، خانواده ها و يا مجموعه هاي بزرگتر مورد استفاده قرار مي گيرد . فنون ديگري از قبيل مصاحبه عميق و مصاحبه ساختني مشاهده تحليل محتوي جزانيها هم به كار ميرود
پيمايش هاي سازماني اولين بار در سالهاي آغازين پس از جنگ جهاني دوم و به عنوان ابزاري براي سنجش روحيه كاركنان انجام شدند.تحقيق پيمايشي از لحاظ كم هزينه بودن و ميزان داده هايي و ميزان داده هايي كه جمع آوري مي شوند داراي امتيازهايي است ولی این روش بيش از حد متكي به آمار است.
از انواع تحقيقهاي پيمايشی می توان به تحقيق توصيفي و تبييني و از انواع طرحهاي تحقيق پيمايشي به طرح پانل، طرح شبه پانل، طرح پانل واپس نگر، طرح آزمايش واپس نگر، طرح همبستگي يا مقطعي، مطالعه موردي اشاره داشت.
سه روش گردآوری داده ها در حالت کلی مصاحبه حضوري ،مصاحبه تلفني و گرد آوري داده هاي پستي است.ابزار گرد آوري داده ها در تحقيقات پيمايشي عمدتاً پرسشنامه است « پرسشهايي كه از پاسخ دهندگان پرسيده مي شوند قسمت اصلي طرح پيمايش اند ، تمام تلاش متوجه پرسش و تحقيق است پرسشها عناصري هستند كه باز پرسي واقعي را انجام مي دهند لذا ويژگي اصلي پرسشها عبارتند از تمركز؛ايجاز و سادگي پس انواع پرسشها در تحقیقات پیمایشی عبارتند از پرسشهاي چند گزينه اي ،پرسش هاي چند جوابي ، پرسش هاي چند جوابي ،پرسش هاي دو گانه، پرسش هاي جهت دار، پرسش هاي انحرافی .علاوه بر این مقياس سازي پرسشها نیزمرحله ی مهمی است که باید انجام شود.
نمونه گیری يعني مشاركت تعدادي از جامعه آماري براي نشان دادن كل جامعه آماري و تعيين واحد نمونه که كوچكترين واحد مستقلي است كه يك پاسخ فراهم مي آورد.
در توضیح روشهاي انتخاب نمونه باید به دو نوع مختلف اشاره کرد: نمونه گيري احتمالي و غير احتمالي که جمعاً شاملاحتمالی تصادفي، احتمالی طبقه بندي،احتمالی خوشه اي، غیر احتمالی اتفاقي، غیر احتمالی سهميه اي، غیر احتمالی تعمدي يا قضاوتي، غیر احتمالی انباشتي، غیر احتمالی تئوريك می باشند.
یک تحقیق پیمایشی باید دارای اعتبار (معيار،محتوي و سازه) و اعتماد (پايايي ) باشد. قابليت اعتماد يعني ازخطاي تصادفي اساسي ترين آزمون قابليت اعتماد قابليت تكرار شدن است .امكان بدست آوردن مقادير داده اي يكسان از چندين اندازه گيري به طرز يكساني انجام مي شود .
در آخر یابد خاطر نشان کرد که پردازش داده ها عملا با دريافت نخستين پرسشنامه هاي تكميل شده از محل پژوهش آغاز مي شود و بستگی به سطح و مقیاساسمي، ترتيبي،فاصله اي و نسبتی بودن آن ها دارد.
در تحلیل نتایج باید به آماره ی یک یا چند متغیره ،جداول فراوانی، توزیع درصدها،میانگین ، میانه ، نما ، انحراف استاندارد ، چولگی توزیع ، کشیدگی توزیع و تحلیل واریانس نیز پرداخت.
*نمونه سوال:
1- روش پیمایش چه مزایا و معایبی در انجام تحقیقات اجتماعی دارد؟
2- انواع مختلف نمونه گیری های احتمالی و غیر احتمالی را مقایسه کنید.
3- با چه ابزارهایی می توان اطلاعات و داده های مورد نیاز را در تحقیقات پیمایشی گرداوری نمود، چگونه؟
4- در تحقیقات پیمایشی چگونه می توان مقیاس سازی ، اعتماد سازی و پردازش کرد؟
* منابع بیشتر برای مطالعه :
1- قواعد روش جامعه شناسی ، امیل دورکیم، ترجمه ی کاردان از انتشارات دانشگاه تهران
2- مفاهیم اساسی آمار ، علی مدنی ، نشر دانشگاه تهران و استدلال آماری مولر ترجمه ی نایبی
3- در خصوص مقیاس ها نیز به ساخت مقیاس در نامه ی علوم اجتماعی شماره 3 توسط فیروز توفیق مراجعه نمود.
* منابع
- ادواردز،جك ني و ديگران (1997 ) : « تحقيق پيمايش راهنماي عمل » ترجمه سيد محمد اعرابي ، داوود ايزدي . تهران دفتر پژوهش هاي فرهنگي 1370
- الرك ، پاملا ال ، رابرت بي ستل ( 1995 ): « پژوهش پيمايشي : رهنمود ها و استراتژي هايي براي انجام دادن پيمايش » ترجمه مهر اندخت نظام ستهيدي ، اردشير اميدي محنه و محمود متحد ، نشر آگه 1380
- ببي ، ارل : «روش هاي تحقيق در علوم اجتماعي » ترجمه رضا فاضل . نشر سمت 1381
- بليكي ، نورمن 2000ر- « طراحي پژوهش هاي اجتماعي » ترجمه حسن چاوشيان تهران نشر ني 1370
- دواس ، دي اي ، (1991 ) « پيمايش در تحقيقات اجتماعي » ترجمه هوشنگ نايبي نشر ني چاپ اول 1376
- رفيع پور ، فرامرز ، « كند و كاو ها و پنداشته ها » شركت سهامي انتشار چاپ هفتم 1374
- ميلر ، دلبرت سي ، (1913 ) « راهنماي سنجش و تحقيقات اجتماعي » ترجمه هوشنگ نايبي – تهران نشر ني 1380
علاقه ام به بحث های گروهی و تخصصی به ویژه حوزه ی جامعه شناسی و پژوهشگری است. از منتقدان گرامی درخواست دارم مرا یاری و راهنمایی فرمایند. متشکرم.