چهار استراتژی تحقیقی استقرایی، قیاسی، پس کاوی، استفهامی

عنوان :

بررسي تاثیر برنامه های ماهواره ای بر شيوه هاي جامعه پذیری و الگوگزيني مردم استان .....

غفور شیخی

بررسی موضوعی مشخص با چهار استراتژی

( استقـرایی Inductive ، قیـاسـی Deductive ، پس کاوی Retroductive ، استفهامی Abductive )

بررسی موضوعی مشخص با چهار استراتژی

استقـرایی Inductive ، قیـاسـی Deductive ،

پس کاوی Retroductive ، استفهامی Abductive

قسمت اول: کلیات مربوط به طرح پژوهشی ( مشترک در میان هر چهار استراتژی )

1خلاصه ی اطلاعات طرح پژوهش ( موضوع / مسئله)

1/1عنوان طرح به زبان فارسی :

بررسي تاثیر برنامه های ماهواره ای بر شيوه هاي جامعه پذیری و الگوگزيني مردم استان آذربایجان غربی

1/2نوع طرح ( بنیادی ، کاربردی و ...) :

پژوهش بنیادی با تولید دانش برای درک بیشتر سروکار دارد و پژوهش کاربردی با تولید دانش برای اقدام به عمل. این دو نوع پژوهش هر دو با مسایل سروکار دارند. بنیادی با مسایل نظری و کاربردی با مسایل عملی.بنیادی درپی ساختن و آزمون نظریه هاست و کاربردی متوجه نتایج عملی و حل مشکلات است. بنیادی زمان برتر است ولی کاربردی به فوریت مورد نیازند و کم زمان ترند.در علوم اجتماعی غالباً ترکیبی از پژوهشهای بنیادی و کاربردی است.برخی مراحل یک پروژه ممکن است بیشتر رنگ و بوی بنیادی داشته باشد و برخی مراحل آن کاربردی تر باشند. (بلیکی، 1384 : 73)

و این پژوهش :

در حالت کلی می توان گفت که ترکیبی از هر دو نوع بنیادی و کاربردی است اما در حالت تخصصی، یک پژوهش کاربردی است.

1/3انگیزه های طرح پژوهشی ( شخصی ، آکادمیک ، اجتماعی و...):

اکثر پروژه های پژوهشی یک یا چند نقش از نقش های زیر را ایفا می کنند:

1- گسترش مرزهای حیطه ی نظری یا روش شناختی خاصی

2- گرداوری یا انباشتن پیکره ی جدیدی از اطلاعات یا داده ها

3- گسترش روشها یا فنون تحقیق

4- کسب معرفت یا درکی از مسئله یا موضوعی خاص

5- سیاستگذاری و عمل در حوزه ای خاص (بلیکی، 1384 : 32)

دلایل انجام یک پژوهش می تواند به صورت انگیزش ها و اهداف در سه مقوله ی کلی مطرح شوند.

1- دلایل شخصی مانند رفع کنجکاوی، کسب اعتبار، تعقیب علایق و تعهدات شخصی

2- دلایل آکادمیک ؛سهم در ارتقای معرفت،مشارکت در مباحث علمی و فکری ،توسعه ی نظریه ها

3- دلایل اجتماعی مانند کمک به گروه یا سازمانی خاص، سهیم شدن در تصمیمات و سیاستگذاری های اجتماعی (بلیکی، 1384 : 70)

و درین پژوهش :بنا به دلیل شخصی جهت یادگیری عملی هرچه بیشتر بکارگیری روشهای تحقیق و بنا به دلیلآکادمیک جهت ارائه به درس 3واحدی روش تحقیق2 دانشگاه ارائه می گردد.

1/4خلاصه و چکیده ی پژوهش :

در گذشته فرهنگ سنتي داراي قواعد، هنجارها و سبك هاي مشخص زندگي بود كه همه آن را پذيرفته بودند، در نتيجه جامعه، علی الظاهر، در حالت تعادل رفتاري- اجتماعي، قرار داشت، اما فرهنگ هاي جديد بسياري اين قواعد را بهم زده است. جهان غربي امروزه استانداردهاي زندگي، شيوه ها و رفتارها را به وسیله ی تسلط بر تکنولوژی نوین از جمله انواع رسانه های جمعی و کانالهای ماهواره ای و شبکه های تلویزیونی و ایستگاههای رادیویی و بنگاه های اطلاع پرانی و... تهيه مي كند كه مردم ساير ملت ها آرزوهاي خود را در آن جستجو مي كنند. جامعه ايران نيز يكي از معدود كشورهايي است كه از نرخ بالاي جمعيت جوان برخوردار است و اين جوانان با قرار گرفتن در اجتماع و گروههاي مختلف، فرهنگ هاي مختلفي را فرا مي گيرند. كارشناسان معتقدند در اين جوامع (توسعه نيافته) به دليل مشكلات عديده اي چون بيكاري، دشواری معيشت، نبودن کافی تفريح و سرگرمي، توجه افراد به اطراف زياد است.همین موجب شده فرایند مسئله ی جامعه پذیری با مشکل روبرو شود و بزرگترين تبعات آن، الگوگزيني افراد و بخصوص جوانان در جامعه است كه اغلب اوقات در زمينه هاي منفي است و اين امر با فرايند جهاني شدن و سست شدن هويت ها بيشتر به چشم مي خورد. چرا جامعه پذیری والگوسازي اهميت دارد، الگوها چه نقشي در جامعه ايفا مي كنند و شناخت الگو چه اهميتي دارد، جامعه پذیری والگوگزینی چه ارتباطی دارند؟پاسخ هاي مختلفي را از سوي صاحبنظران داشته است، اما آنچه مسلم است ضرورت پروسه اجتماعی شدن و وجود الگو است. لذا در پژوهش حاضر می توان به بررسي جوانب و مراحل جامعه پذیری ( به ویژه از دیدگاه دورکیم ) و شيوه هاي الگوگزيني پرداخت. موضوع مورد بحث براساس ديدگاههاي صاحبنظراني چون دورکیم ، نظام های پارسونز، بندورا، اتكينسون ، پياژه، علاقه بند، شكوهي، گيدنز، رابرتسون، كوهن ، كندي، روزه نا، وارتز و مك لوهان، با ديدي تركيبي جهت غناي نظري و فهم عوامل اجتماعي موثر بر شيوه هاي الگوگزيني، بررسي گردد. روش تحقيق پيمايشي و وسيله اندازه گيري پرسشنامه به کار گرفته شود ، جامعه آماري مورد مطالعه استان آذربایجان غربی در سال 86-87 مي باشد كه بصورت نمونه گيري احتمالی تصادفی طبقه ای خوشه ای متناسب می تواند انجام شود. براي بررسي نتايج از آرماره هاي توصيفي (فراواني، درصد، جداول و نمودارها) و آماره هاي استنباطي آزمون ميانگين (T) ، تحليل واريانس (F) و ضريب همبستگي (r پيرسون) استفاده گردد.

2اطلاعات مربوط به نتایج طرح پژوهشی :

در مورد جوانب نتایج این پژوهش به دلیل انجام نشدن به صورت عملی نمی توان بحث زیادی داشت. با این وجود به اختصار قسمت های زیر را مشخص می کنیم:

2/1نتایج این پژوهش پاسخگوی کدام نیاز می باشد؟

با توجه به موقعیت ژئوفیزیکی ، استراتژیکی و ساخت ترکیبی استان آذربایجان غربی که از درون متشکل از اقوام مختلف ( عمدتاً ترک و کرد) و مذاهب متعدد( عمدتاً شیعه وسنی) و از بیرون همسایه و هم مرز با کشورهای ترکیه و عراق می باشد ممکن است رسانه های کشورهای دیگر به ویژه چند کشو رهمسایه بر قومیت های مشابه خود در این استان تاثیر بگذارند. این پژوهش معضل و تضاد و عواقب و فواید ناشی ازین چندگانگی فرهنگی را مورد بررسی قرار می دهد و سعی بر آن دارد به این نیاز پاسخی توصیفی و تبیینی ارائه دهد.

2/2چه کاربردی برای این پژوهش در نظر دارید؟

با توجه به توضیحات قبلی عمده ترین کاربردهای این پژوهش می تواند در نحوه ی برنامه ریزی اجتماعی و فرهنگی برنامه های رسانه ای این استان و استان های مشابه مورد استفاده قرار گیرد.برخی از مشکلات تضاد فرهنگی را تبیین نماید.

2/3چه موسساتی (دولتی یا غیردولتی)می توانند از نتایج این پژوهش استفاده کنند؟

« استفاده کنندگان از نتایج پژوهشها را به سه دسته می توان تقسیم کرد:

1- پژوهشگران

2- اساتید ، معلمان ، مربیان و سایر دست اندرکاران فرایندهای آموزشی و یادگیری و دانشگاهی

3- سیاستگذاران » (سرمد و همکاران، 1382 :315)

علاوه بر موارد فوق در سطح استانی و کشوری وزارت ارشاد اسلامی ، صداوسیمای جمهوری اسلامی و خانواده های گرامی و مربیان آموزشی و کانون های فکری-فرهنگی ازآن بهره مند شوند.

3مشخصات موضوعی طرح پژوهش ( پرسش ها و اهداف ):

3/1پرسش ها ی پژوهش:

مقصود از پژوهش کشف پاسخ هایی برای پرسش ها از طریق کاربرد روشهای سیستماتیک است چرا که یک پروژه ی تحقیقاتی بر پایه ی پرسش های آن بنا می شود. فرمولبندی پرسش ها حساس ترین و شاید دشوارترین بخش هر طرح پژوهشی است.موجب سه فایده است:

1- انتخاب کانون و جهت پژوهش مقدور می شود و حد و مرزها تحدید می گردد.

2- عملی بودن و امکان اجرای پژوهش محرز می شود.

3- این امکان فراهم می شود تا استراتژی ها و روش های پژوهش را با اطمینان انتخاب کنیم.(بلیکی، 1384 : 83)

«مسئله ی تحقیق در مطالعات کمی و کیفی می تواند به صورت سوال بیان شود.شکل سوالی بیان مسئله غالباً به دلیل سادگی و مستقیمی مرجح است.» (سرمد و همکاران، 1382 :34)

پرسش های پژوهش را می توان در سه دسته ی اصلی دسته بندی کرد:

1- پرسش های چیست؟ که مستلزم یک پاسخ توصیفی اند.

2- پرسش های چرا ؟ که متوجه علل،دلایل و تبیین روابط بین رویدادهاست.

3- پرسش های چگونه؟ که به ایجاد تغییر مربوط اند و با نتایج عملی و مداخله سر و کار دارند.

پرسش های چیست مقدم بر پرسش های چرا و پرسش های چرا مقدم بر پرسش های چگونه اند. (بلیکی، 1384 : 86)

و نوع دیگری از تقسیم بندی معتقد است که « سوالات پژوهش را می توان در سه دسته ی زیر رده بندی کرد:

1- سوالهای توصیفی : معمولا از کلمات چه ، چه می باشد ، چیست و چگونه است، استفاده می شود.

2- سوالهای رابطه ای: چگونگی رابطه ی بین دو یا چند مفهوم و متغیر مد نظر است.

3- سوالهای تفاوتی : با تفاوت سطوح متغیرها سروکار دارد.

سوالهای تحقیق به صورت جهت دار بیان نمی شوند.پیش بینی جهت روابط بین متغیرها در بیان فرضیه ها منظور می داریم.» (سرمد و همکاران، 1382 :35)

و درین پژوهش پرسش ها عبارتند از:

الف) پرسش های چیست؟

به چه میزانی وقت خود را صرف نگاه کردن به برنامه های ماهواره می کنند؟

چه (چیستند )برنامه هایی بیشتر برای مردم جلب توجه می کنند( کدامند) ؟

چه افرادی از نظر اقتصادی بیشتر به برنامه های ماهواره ای نگاه می کنند؟

چه افرادی از نظر تحصیلات بیشتر به برنامه های ماهواره ای نگاه می کنند؟

چه افرادی از نظر فرهنگی بیشتر به برنامه های ماهواره ای نگاه می کنند؟

چه سنینی بیشتر به برنامه های ماهواره ای نگاه می کنند؟

کدام جنس ( زن و مرد و دختر و پسر) بیشتر به برنامه های ماهواره ای نگاه می کنند؟

چقدر والدین بر ساعات ونوع برنامه های ماهواره ای نوجوانان و جوانان خود کنترل و نظارت دارند؟

ب) پرسش های چـرا؟

چرا مردم به ماهواره و برنامه های آن گرایش و علاقه دارند؟ (انگیزه ، دلیل، فواید)

نحوه ی و میزان تاثیر پذیری مردم از برنامه های ماهواره ای چگونه است؟

(میزان اهمیت ،چقدر زمان؟، درجه ی التزام به تقلید و رعایت، وضعیت فک و فامیل، مقایسه ی قبل از داشتن ماهواره و بعداز آن و پیامدهای احتمالی آن از زبان خود کنشگران از نظر فردی و خانوادگی و زمینه های اجتماعی و شغلی)

پ) پرسش های چگونه؟

آیا باید جلوی برنامه های ماهواره ای را گرفت؟ چرا؟

چگونه می توان جلوی اثرات منفی ماهواره را گرفت یا کاست؟

3/2اهداف طرح پژوهشی :

این استراتژی را می توان به سه منظور به کار گرفت:

1- تعقیب اهداف اکتشافی و توصیفی برای پاسخگویی به پرسش های «چه» یعنی توصیف پدیده ها و یافتن قواعدی که نیازمند تبیین شدن هستند.

2- تعقیب اهداف تبیینی یعنی کشف قوانین یا قواعد بسیار عام که میتوانند درتبیین قواعد مشاهده شده بکار آیند.

3- علاوه بر این منطق استقرا را می توان برای مقایسه ی مطالعات نیز به کار گرفت. (بلیکی، 1384 : 139)

هدف کلی: اثبات تعمیم های عامی است که همچون الگوهای تبیین به کار می آیند. اکتشاف، توصیف، پیش بینی. (بلیکی، 1384 : 165)

در پژوهش های بنیادی ممکن است یکی یا چند تا ازین اهداف زیر مطمح نظر باشد:

1- اکتشاف Exploration ( توصیفی اولیه و خام ) 2- توصیف Description (شرح کامل و دقیق)

3- تبیین Explanation ( نشان دادن عناصر،عوامل یا مکانیسم ها) 4- فهم Understanding (یافتن دلایلی برایکنش اجتماعی خاص) 5- پیش بینی Prediction

و در پژوهشهای کاربردی ممکن است یکی یا چند تا ازین اهداف زیر مطمح نظر باشد:

1- تغییر Changing ( مداخله در وضعیتی از طریق دستکاری بعضی از جوانب آن) 2- ارزشیابی Evaluation ( نظارت بر برنامه های مداخله ی اجتماعی ) 3- برآورد تاثیر Impact Assessment (شناسایی پیامدهای اجتماعی و فرهنگی محتمل پروژه های برنامه ریزی شده) (بلیکی، 1384 : 101)

« معمولاً در تحقیقات کیفی محقق به جای طرح سوالهای پژوهشی یا فرضیه ، فقط به بیان اهداف می پردازد. برای بیان هدف باید از یک فعل کنشی استفاده کرد. مانند مشخص کردن سیر تحول آموزش فنی-حرفه ای در ایران. (سرمد و همکاران، 1382 :33)

و درین پژوهش اهداف زیر مدنظرند:

الف) اهداف کلی / اصلی: بررسي کردن تاثیر برنامه های ماهواره ای بر شيوه هاي جامعه پذیری و الگوگزيني مردم استان آذربایجان غربی است.

ب) اهداف جزئی / فرعی:

توضیح دادن دلایل ناکارابودن برنامه های تلویزیون سراسری و استانی

مشخص نمودن برنامه هایی که بیننده ی بیشتری دارند.

بررسی نمودن الگوبرداری جوانان از شخصیت ها و ویژگی های رفتاری برنامه های ماهواره ای

تشریح نمودن اینکه آیا مدگرایی و نوخواهی از علل گرایش مردم به برنامه های ماهواره ای هستند یا نه؟

تشخیص دادن این که برنامه های ماهواره ای موجب کاهش گرایش های دینی می شوند یا خیر.

پیشنهاد دادن راه کارهایی برای استفاده یا عدم استفاده از ماهواره یا چگونگی کاستن از اثرات منفی و مخرب آن.

3/3بیان مسئله ( تشریح ابعاد و حدود مسئله، معرفی دقیق مسئله، نگاههای نو به مسئله...)

« در شناسایی مسئله ی تحقیق، پژوهشگر سعی بر آن دارد تا شواهدی دال بر وجود مسئله عرضه کند.زمینه ای را تصور میکند که در آن مسئله ی مورد نظر رخ داده است. بیان یک مسئله ی روشن، دقیق و قابل اجرا شاید مشکل ترین مرحله ی تحقیق باشد.یک بیان خوب ، اطلاعات زیر را منتقل می کند:

1- اهمیت مسئله ( منطق یک مطالعه و دلایل پژوهشگر برای انتخاب مسئله منظور می گردد وقبل از سوالات و فرضیه ها یا قبل و یا بعد پیشینه می آید. 2- تحدید مسئله در یک حوزه ی تخصصی 3- اطلاعات کلی درباره تحقیقات انجام شده 4- چارچوبی برای ارائه ی نتایج پژوهش » (سرمد و همکاران، 1382 :32)

ودرین پژوهش :

از نظر مکانی : مربوط به استان آذربایجان غربی است.

از نظر زمانی: سال انجام پژوهش یعنی 86-87 مدنظر است.

از نظر تقسیم بندی موضوع : دو قسمت اصلی دارد. در طرف اول رسانه ی ماهواره با تقسیم بندی پنجگانه ای که از برنامه های آن شده است. و در طرف مقابل موضوع جامعه پذیری و الگوگزینی ( به عنوان یک واحد ترکیب شده) قرار دارد.

از نظر نوع کنشگران : مربوط به دو قوم غالب استان یعنی کرد و ترک می باشد.

در مورد اهمیت ماهواره : بدیهی است که یکی از رسانه های پرطرفدار و در صورت منطقی ، دارای فواید و بهره های زیادی است. اما با توجه به سیاست های دولت ها و نوع برنامه ها و تفاوت های فرهنگی ممکن است از آن در جهت تخریب نیز استفاده شود.لذا انجام پژوهش های مختلف در مورد جوانب متعدد آن ضروری می نماید.

در مورد اهمیت جامعه پذیری و الگوگزینی : نیز باید خاطر نشان کرد که نسل امروز موظفند نسل آینده را در جهت نیل به اهداف ملی ، پرورش و آموزش دهند.پاسخگوی چالشهای فکری و هویتی و فرهنگی آنان باشند و با برنامه ریزی صحیح امکانات پیشرفت همه جانبه را فراهم سازند.پس لازم است تا ازین مقوله ی پراهمیت با توجه به آیه ی ( لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه) به سادگی نگذریم.

حوزه ی تخصصی این پژوهش : مربوط به جامعه شناسی ارتباطات ، فرهنگ و آموزش و پرورش می باشد.

3/4تعریف متغیرها و مفاهیم اساسی پژوهش ( مفهومی ، عملیاتی ،...) :

الگوگزيني : فرايندي است مستمر كه طي آن رفتارهاي تازه، تحت تاثير تجارب مستقيم با ديگران (پدر، مادر، دوستان و ... ) و ساير الگوها فراگرفته مي شود (اتكينسون، 1369؛ 25)

عملیاتی: چون رفتارهاي آدمي از طريق مشاهده و تقليد آموخته مي شود، لذا در اين پژوهش، انتخاب فرد را در نوع رفتار، گفتار، مد و شخصيت هاي (علمي، مذهبي و ورزشي و سینمایی) به عنوان سرمشق، می توانند مدنظر قرار گیرند.

پايگاه اجتماعي- اقتصادي : موقعيت، مرتبه و منزلتي است كه افراد براساس ميزان درآمد، تحصيلات، شغل و ديگر عناصر ارزشمند اجتماعي كسب مي كنند (ساروخاني، 1371؛ 731)

وسايل ارتباط جمعي : مجموع فنون ، ابزار و وسايلي را مي رساند كه از توانايي انتقال پيام هاي ارتباطي حسي و يا انديشه اي در يك زمان به شمار بسياري از افراد و مخصوصاً در فواصل زياد برخوردارند (بيرو، 1367؛ 219).و طبق گفته ژان كازنو (1367) ، وسايل ارتباط جمعي، وسيله اي ارتباطي است كه مورد توجه جماعت كثيري مي باشد.

عملیاتی:براي اندازه گيري متغير استفاده از وسايل ارتباط جمعي پنج شاخص را می توان در نظر گرفت:

شو[ موسیقی(کلاسیک،جاز،راک، لایت...) و ترانه(فارسی، انگلیسی /فرانسه / ایتالیایی/ ترکی/ عربی/ کردی)] ، آموزشی ( دانشگاهی، یادگیری زبان، نرم افزار، کارهای تزیینی، خیاطی ، آشپزی، آرایش، و...) فیلم [سریال ، مستند ، سینمایی( جنگی، وحشت ، سکس، تخیلی، عاشقانه،...)، تئاتر ] سرگرمی( کارتن، مسابقات تلفنی ، بازی) ، اخبار ( داخلی ، خارجی )

مذهبي بودن خانواده :

خانواده اي است كه اعضاي آن نسبت به احكام و تعاليم ديني مقيد بوده، يعني فرائض آن را به جاي آورده و به فرامين آن عمل مي كنند.

جامعه پذیری : فرایندی از آموزش و پروش کنشگر توسط نهادهای رسمی و غیر رسمی جهت یاددهی ارزشها و نهادینه کردن هنجارهای اجتماعی است.( تنهایی ، 1371 : 108)

3/5سوابق پژوهش :

1- در تحقيقي كه لطيفيان (1373) پيرامون برخي از مشكلات نوجوانان به عمل آورد، مشاهده نمود كه درصد زيادي از اوقات فراغت نوجوانان صرف تماشاي تلويزيون و سينما مي شود.

2- قربان علي سليمي شيوه هاي نقش پذيري و تاثيرپذيري شخصيت نوجوانان و جوانان را در مدرسه مورد بررسي قرار داده و راههاي هدايت آن را بطور نظري بر شمرده است(سليمي، 1371)

3- در پژوهش ديگر تاثير هنجارهاي اجتماعي، ارزش هاي ديني در مقابل مدگرايي بصورت لباس و آرايش در الگوپذيري دانش آموزان مورد تحقيق قرار گرفته است كه نشانگر ديدگاه اكثر جوانان درباره ي الگوپذيري بيشتر در زمينه ي مدل و پوشش از فرهنگ غربي است كه ماهواره و نوارهاي ويديوئي مبلغ آن هستند (كريمي پور، 1374).

4- پژوهشي درباره ي علل گرايش برخي از جوانان به گروههاي نابهنجار موسيقي، نشان مي‌دهد : بين ناتواني خانواده در انتقال هنجارهاي فرهنگي به جوانان و گرايش جوانان به گروههاي نابهنجار موسيقي رابطه معنادار وجود دارد. (مهرعلي، 1376)

5- در يك تحقيقي با عنوان بررسي شيوه هاي الگوگزيني در نسل جوان، نشان داد كه : ويژگي هاي اخلاقي و رفتاري والدين با الگوگزيني جوانان رابطه دارد. باقري چرخي، 1382)

جكسون و ماريا(1977) در پژوهشي رابطه ميان كفايت پدر به منزله همانند سازي با پيشرفت تحصيلي و رفتار شغلي پسران جوان روستائي در طبقات محروم را مورد توجه قرار دادند. به لحاظ آماري با توجه به متغيرهاي پژوهش تفاوت هاي معناداري يافت شده است ( باقري چرخي، 1382).

قسمت دوم: تشریح جداگانه ی موضوع طرح پژوهشی با هر یک از استراتژی ها

نوع استراتژی: استراتژی ........ استقـرایـی ..........

1استراتژی مورد نظر و اصول کلی و مراحل اساسی آن :

استراتژی های چهارگانه ( که گاهی منطق تحقیقاتی نیز نامیده می شوند) روش های متفاوتی برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش به دست می دهند که شامل یک نقطه شروع، چندین مرحله و یک نقطه پایان است.مراحل فیمابین آنهاست که از یکدیگر متمایزشان می کند. (بلیکی، 1384 : 135)

الف) کلیات هستی شناختی:

این استراتژی معتقد است که جهان کلیت منظمی است که از رویدادهای پراکنده و قابل مشاهده ساخته شده است و می توان این نظم و ترتیب را به صورت قضایای عام نشان داد علاوه بر آن ، فقط آن چیزی که قابل مشاهده است ، یعنی به تجربه ی حسی درمی آید به عنوان امری واقعی پذیرفته می شود و در خور توجه علمی است. شالوده ی این استراتژی منطق پوزیتیوسم است که واقعیت اجتماعی را مرکب از بافت پیچیده ای از روابط علی میان رویدادها می داند و بر جدایی و استقلال واقعیت و کنشگر- نظر و عمل- تاکید دارد. (بلیکی، 1384 : 137)

ب) کلیات معرفت شناختی:

معرفت از طریق کاربرد حواس بشری و تحلیل های آزمایشی یا مقایسه ای تولید می شود.حواس ، مشاهدات یا داده ها را تولید می کنند و با پذیرش روشهای مشاهده ی عینی فرض را بر این می گیرد که می توان واقعیت را به درستی و دقت، ثبت و ضبط کرد. به عبارتی دیگر آنچه شما می بینید همان چیزی است که در آنجا وجود دارد.

مبتنی بر سه اصل انباشت ، استقرا و اثبات است. (بلیکی، 1384 : 138)

ج) کلیات مراحل اساسی:

شامل چهار مرحله ی اصلی است:

1- همه ی واقعیت ها، مشاهده و ثبت می شوند.بدون هیچ گزینش وپیش داوری و دخالت و حدس و گمانی.

2- این واقعیت ها بدون استفاده از فرضیه ها، تحلیل و مقایسه و طبقه بندی می شوند.

3- بر مبنای این تحلیل به صورت استقرایی تعمیم هایی در مورد روابط بین این واقعیت ها استنتاج می شوند.

4- این تعمیم ها در معرض آزمون های بعدی قرار می گیرند. (بلیکی، 1384 : 138)

با هدف اثبات تعمیم های عامی که همچون الگوهای تبیین به کار می آیند، از انباشتن مشاهدات یا داده ها شروع و با گذر از تعمیم دهی به استفاده ازین قوانین به مثابه الگوهایی برای تبیین مشاهدات بعدی منجر و منتهی می شود.

2دانشمندان / تحقیقات مشهور این استراتژی:

استقرا ، منطق پوزیتیوسم است و دیدگاهی است که توسط بیکن (1620) و میل (1879) در آغاز دوره ی پیشرفت علوم طبیعی و بعدها توسط دورکیم مطرح و بسط یافت. (بلیکی، 1384 : 136)

3نقش پژوهشگر درین استراتژی :

استدلال می شود که پژوهشگر باید موضع مشاهده گر منفصل را اتخاذ کند و از تعقیب ارزشهای شخصی یا تعهدات سیاسی پرهیز کند. (بلیکی، 1384 : 166)

4فرضیه ها ،نظریه ها و مدل ها ی پژوهشی : در روش استقرایی از فرضیه ها استفاده نمی کنیم.

نوع استراتژی: استراتژی ........ قیـاسـی ..........

1استراتژی مورد نظر و اصول کلی و مراحل اساسی آن :

الف) کلیات هستی شناختی:

این استراتژی مبتنی بر عقل گرایی انتقادی است که معتقد است بین نظر و عمل یا واقعیت و کنش تفاوت و استقلال و جدایی وجود دارد.

ب) کلیات معرفت شناختی:

اساس این استراتژی بر تلاش برای نفی وابطال نظریه های موقتی است که پذیرفته ایم. مشاهده و اتکا بر حواس پنجگانه را محدود می کند و می گوید که واقعیت را نمی توان مستقیماً مورد مشاهده قرار داد و باید نظریه را با داده ها تطبیق نماییم.هدف نهایی این استراتژی تبیین و گاهی پیش بینی است.

ج) کلیات مراحل اساسی:

از طرح مسئله شروع می شودÛ آوردن فرضیه و نظریه Û استنتاج Û مقایسه Û گرداوری داده ها با آزمایش و مشاهده Û رد نظریه و یا اگر ابطال نشد پذیرش موقتی آن.

2دانشمندان / تحقیقات مشهور این استراتژی:

کارل ریموند پوپر از مشهورترین اندیشمندان عقل گرایی انتقادی و استراتژی قیاسی است.

3نقش پژوهشگر درین استراتژی :

هر چند درین استراتژی نیز هدف کشف حقیقت است اما تصدیق می شود که گرداوری بدون پیش فرض غیر ممکن است . با این حال هرچند مشاهده بار نظری دارد باز هم لازم است اقدام به حذف ارزشهای شخصی و تعهدات سیاسی از فرایند تحقیق کرد.(بلیکی، 1384 : 166)

4ادبیات پژوهش ( مفاهیم ، نظریه ها ، فرضیه ها و مدل ها ی پژوهشی ) :

5فرضیه ها ،نظریه ها و مدل ها ی پژوهشی :

فرضیه ها: برخی نویسندگان پرسش های پژوهش و فرضیه ها را با هم یکی می دانند.برخی معتقدند فرضیه ها را می توان از نظریه ها استنتاج کرد. و ما درین پژوهش نظر بلیکی را ترجیح می دهیم که می گوید:« نظر من این است که فرضیه ها پاسخ هایی موقتی به پرسش های چرا و گاهی به پرسش های چگونه اند. (بلیکی، 1384 : 98)

و درین پژوهش :

به دلیل ناکارابودن برنامه های تلویزیون سراسری مردم گرایش به ماهواره دارند.

به دلیل ناکارابودن برنامه های تلویزیون استانی مردم گرایش به ماهواره دارند.

کردها و ترک ها بیشتر برنامه های زبان مادری خود را از ماهواره پیگیری می کنند.

جوانان از شخصیت ها و ویژگی های رفتاری برنامه های ماهواره ای الگو می پذیرند.

مدگرایی و نوخواهی از علل گرایش مردم به برنامه های ماهواره ای است.

برنامه های ماهواره ای موجب کاهش گرایش های دینی می شود.

برنامه های ماهواره ای موجب بالا بردن سطح آگاهی فرهنگی و سیاسی مردم می شود.

نوجوانان و جوانان سعی میکنند از برنامه ها و آموزشهای ماهواره یاد بگیرند و تقلید کنند؟

جوانان برنامه ها و آموزشهای ماهواره را بر تعالیم رسمی ترجیح می دهند.

مردم دوست دارند زندگی آنان مانند زندگی مردم کشورهای خارجی که از برنامه های ماهواره ای می بینند باشد؟

رسانه ی ماهواره در میان کردهای استان بیشتر از ترک های استان مورد استفاده قرار می گیرد.

نظریه ها :مقصود اصلی از مرور ادبیات این است که پشتوانه و زمینه ای برای پژوهش فراهم آورد و پلی بین پروژه ی تحقیقاتی و وضع فعلی معرفت درباره ی موضوع ، ایجاد کند.در استراتژی قیاسی پروراندن نظریه ای که بتوان فرضیه یا فرضیه هایی استنتاج کرد ، بخشی ضروری از فرایند پاسخگویی به پرسش های چرا است.در استراتژی پس کاوی مرور ادبیات می تواند به برساختن مدل های تبیینی فرضی کمک کند. وقتی از استراتژی استفهامی برای نظریه پردازی استفاده می شود ، فرضیه ها از شاکله های فرایند مستمر گردآوری و تحلیل دادها، مشاهده ، تامل و تفکر ، فرضیه سازی و آزمون فرضیه ها هستند.با این حال طرفداران این استراتژی استفهامی معمولاً استدلال می کنند که پژوهش نباید از فرضیه آغاز شود. (بلیکی، 1384 : 100)

به نظر پوپر نظریه ها تورهایی هستند که افکنده می شوند تا چیزی صید کنند که ما جهان می نامیم. تا آن را معقول سازند و تبیین و تسخیر کنند.در نهایت می توان دو نوع نظریه را برحسب فعالیت هایی که دست اندرکاران انجام می دهند شناسایی کرد: نظریه نظریه سازان ( اغلب مربوط به حوزه ی هستی شناختی با زمینه ی کلان اند) و نظریه ی پژوهشگران( اغلب مربوط به حوزه ی معرفت شناسی اند و منبع فرضیه و در جریان پژوهش تولید می شوند). (بلیکی، 1384 : 187)

در استراتژی استقرایی گزاره های کلی به صورت شبکه هایی به هم مربوط می شوند. در استراتژی قیاسی گزاره ها رابطه ی منطقی با هم دارند و سطح کلیت آن ها با هم تفاوت دارد. در پس کاوی تنها مستلزم توصیفی از مکانیسم یا ساختار مولد است. اما ممکن است مستلزم استدلالهایی برای اثبات عملکرد آنها باشد. این استدلالها می توانند به شکل یک استدلال نظری درآیند .در استفهامی نظریه می تواند صورت های متعددی داشته باشد.از استدلالهای منطقی مستحکم گرفته تا بحث های کلی و منعطف.درهر چهار استراتژی باید نظریه ها به صورت گزاره هایی درباره ی روابط میان مفاهیم فروکاسته شوند. (بلیکی، 1384 : 213)

در قیاسی ، نظریه عکس استقرایی است.به جای آنکه نظریه نتیجه نهایی پژوهش باشد باید در همان آغاز پژوهش تولید شود چه با اقتباس چه با ابداع. نظریه به شکل یک استدلال قیاسی در می آید.وظیفه ی پزوهش درین استراتژی این است که نظریه ها را به آزمون بکشد، معلوم کند که آیا آنچه نظریه بیان می کند با داده های موجود انطباق دارد یا نه.لذا لازم است یک یا چند فرضیه جمع آوری شود. (بلیکی، 1384 : 233)

و نظریه های استفاده شده درین پژوهش :

از نظریه ی عوامل تعيين كننده ي رفتار آدمي که عبارتند ازعوامل ژنتيك، فيزيولوژيك، روان شناختي مانند عواطف ، سائقه ها و عوامل فرهنگي يا اجتماعي و جامعه شناختي، مانند آداب و رسوم.

عوامل رشد شخصيت: 1- وراثت 2- محيط طبيعي3- فرهنگ 4- تجربه گروهي5- تجربه بي‌همتاي شخصي

نظريه يادگيري اجتماعي و عرصه هاي جهاني شدن ازديويد هلد ، تئوري آنتوني گيدنز،تئوري كوهن و كندي با نام «بسط هويت ها»، تئوري مك لوهان و اجتماعی پذیری امیل دورکیم می توان استفاده کرد.

نوع استراتژی: استراتژی ........ پس کــاوی ..........

1استراتژی مورد نظر و اصول کلی و مراحل اساسی آن :

الف) کلیات هستی شناختی:

هر چند این استراتژی بدیل و ضد پوزیتیویسم و عقل گرایی انتقادی است اما باز از نظر هستی شناختی اعتقاد به جدایی معرفت حقیقی و نظریه از عمل و کنش واقعی را دارد و خود بر واقع گرایی علمی تاکید می ورزد.

ب) کلیات معرفت شناختی:

اعتقاد به تمایز میان سه حوزه ی تجربی ( رویداد قابل مشاهده ) و بالفعل ( رویداد مشاهده شده یا نشده ) و واقعی ( مجموعه ای از مکانیسم ها و ساختارها) دارد.

مبتنی برساخت مدل از مکانیسم هاست.از مثال های آن در علوم اجتماعی می توان به تشبیه جوامع به ارگانیسم مانند پارسونز و اسپنسر، زیربنا و روبنای مارکس اشاره کرد.هدف نهایی تبیین و تغییر می باشد.

ج) کلیات مراحل اساسی:

از طریق مکانیسم های مدلی واقعی که وجود آنها به اثبات رسیده است به تبیین می پردازد.

مطالعات تجربی (کار خود را از قاعده ی مشاهده آغاز می کند که مستلزم تبیین است و شامل اکتشاف می باشد. بکارگیری آزمایش جهت بررسی انتقادی چیزهایی است که تصور می کنیم می شناسیم.) Û مطالعات نظری( باساختن تبیینی برای قاعده ی به اثبات رسیده در مطالعات تجربی سروکار دارد.Û مدل سازی ( دادن شرح و توضیحی از ساخت و کار مسئله)Û اثبات مدل و مکانیسم ( وظیفه ی پژوهشگر این است که ثابت کند آیا این مکانیسم که در مدل توضیح می دهد در واقعیت وجود دارد .) این روش بیشتر برای علوم طبیعی کاربرد دارد.

2دانشمندان / تحقیقات مشهور این استراتژی:

باسکار و واقع گرایی وی (ر.ک بلیکی ص144و 145) ، هاره و واقعگرایی سازه ای ،پاوسون

3نقش پژوهشگر درین استراتژی :

شاخه ی ساخت گرای پس کاوی همان نقشی را برای پژوهشگر می پذیرد که در قیاسی مطرح است ولی در برساخت گرایی تا حدی به نقش مداخله گر پژوهشگر اشاره می رود.(بلیکی، 1384 : 167)

4فرضیه ها ، نظریه ها و مدل ها ی پژوهشی :

مدل ها :

مدل به معنی نمایش سه بعدی( ماکت) و حالت آرمانی و سرمشقی چیزی یا کسی مد نظر نیست.مدلها چارچوبی مفهومی یا نظری فراهم می آورند و می توانند نمایانگر مکانیسم یا ساختار تبیینی فرضیه واری باشند که شاید با استفاده از تشبیه و تمثیل به دست آیند یا می توانند روشی برای سازماندهی نتایج پزوهش و ارائه ی آنها باشند.انواع مدلها در علوم اجتماعی عبارتند از: توصیف های انتزاعی ، مترادف با نظریه ، مدلهای مفهومی ، نظری، تمثیل مکانیسمی، بازنمودهای ریاضیاتی و نموداری. (بلیکی، 1384 : 217)

در پس کاوی مدل ها نقش حیاتی دارند.از آنها برای توصیف های انتزاعی از توالی های منظم یا وقایع تحت مطالعه استفاده می شود. سپس برای برساختن تصاویری از مکانیسمها. و در همین کاربرد دوم است که ممکن است از تشبیه به عنوان تسهیل کننده ی فرایند خلاقانه ی کشف مکانیسم های ناشناخته استفاده شود.فرایند برساختن مدلی بسیار دشوار و مستلزم داشن گسترده و ابتکار و خلاقیت است.

و مدل پیشنهادی ما درین پژوهش :

دو قومیت غالب درین استان زندگی می کنند.اغلب کردها در مرکز و جنوب و اغلب ترکها نیز در مرکز و شمال زندگی می کنند.از طرف شمال و شمال غربی استان به کشور ترکیه متصل می شود که محل اختلاط ترک های دوطرف است و از طرف غرب و جنوب غربی استان ، به عراق که محل اختلاط کردهای دو طرف است متصل می باشند. حکومت های ترکیه و عراق نسبت به ایران از آزادی غیرمذهبی بیشتری برخوردارند و مرزهای آنها نسبت به مرزهای ایران به کشورهای دیگر باز تر است و برای معاملات و تجارات نیز سودمنداست. پس شاهد نوعی علاقه به همبستگی میان ترک ایرانی و ترک ترکیه هستیم همچنانکه این علاقه میان کرد ایرانی و کرد عراق و ترکیه نیز هست.از طرف دیگر این قومیت ها نسبت به همدیگر در رقابتند و خواهان پیشرفت به ویژه فرهنگی و اقتصادی و نظامی اند و چندان برنامه های تلویزیون سراسری و استانی باب میل آنان نیست( به ویژه در میان کردها)چون دارای کارایی فوق العاده ضعیفی هستند و محتویات فرهنگی و نکاتی که حکومت سعی می کند تبلیغ کند و مردم را همرنگ سازد با فرهنگ آنان سازگاری ندارد لذا برای پرکردن اوقات فراغت خود و در برخی موارد جبهه گیری جهت حفظ سنن و آداب خود و ایجاد همبستگی بیشتر بین خود و هم قومیهایش در دیگر کشورها به ماهواره علاقمند می شود.موج نوخواهی و چشم وهم چشمی نیز ضلع دیگر این مدل است که سبب می شود بسیاری از خانواده ها ماهواره را تهیه کنند.

نوع استراتژی: استراتژی ........استفهامی ..........

1استراتژی مورد نظر و اصول کلی و مراحل اساسی آن :

الف) کلیات هستی شناختی:

این استراتژی از نظر هستی شناسی با بقیه کاملاً متفاوت است ومعتقد است که واقعیت اجتماعی برساخته کنشگران و آفریده ی آنهاست و هیچ جدایی و استقلالی بین این دو قایل نیستند.

ب) کلیات معرفت شناختی:

نسبی گراست و متوجه تولید تفاسیر علم الاجتماعی از تعابیر عامیانه و روزمره ی کنشگران با توصیف های پرمایه است.(بلیکی، 1384 : 161) هدف نهایی آن تغییر، اکتشاف، توصیف و به ویژه فهم است.

ج) کلیات مراحل اساسی:

مختص علوم اجتماعی است. سه سطح استفهام را به بحث می کشند: حدس فرضیه Ûآزمایش ذهنی ساده سازی فرضیه Û استفهام مدل منطقی(بلیکی، 1384 : 152) بیشتر برای مطالعات موردی کاربرد دارد.

2دانشمندان / تحقیقات مشهور این استراتژی:

شوتز ، وینچ ، داگلاس و گیدنز

3نقش پژوهشگر درین استراتژی :

فردی فعال ، مداخله گر و حتی از آن به عنوان رهایی بخش ،گزارشگر دقیق و میانجی زبان ها و شریک اندیشمند نیز یاد می شود.

4فرضیه ها ،نظریه ها و مدل ها ی پژوهشی :

در استقرایی ، نظریه از جمع آوری داده ها آغاز و با توصیف های انتزاعی یعنی تعمیم ها به پایان می رسد. استقراگرایان در جستجوی قوانین جهان زندگی اجتماعی اند. (بلیکی، 1384 : 231)

در پس کاوی ، نظریه یا تبیین از طریق اثبات موجودیت ساختار یا مکانیسم فرضیه پردازی شده ای حاصل می شود که مسئول ایجاد توالی منظم مورد مشاهده است.

در استفهامی ، نظریه و پژوهش در هم تنیده اند. داده ها و تصورات نظری در فرایندی تکوینی و خلاق دوشادوش یکدیگر به پیش می روند.توالی های منظمی که در آغاز یا جریان پژوهش کشف می شوند پژوهشگر را به طرح پرسشها و جستجوی پاسخ ها ترغیب می کند.پژوهش گفتگویی میان داده ها و نظریه است که پژوهشگر میانجی یا مترجم این گفتگوست.داده ها در پرتو نظریه ای که در حال تکوین است تفسیر و باز تفسیر می شوند. اگرتبیین رضایت بخش با اشباع نظری حاصل آمد و پاسخ های متقاعد کننده ای به پرسشها داده شد می توان متوقف کرد و به پایان رساند. (بلیکی، 1384 : 235)

و نظریه های استفاده شده درین پژوهش :

عوامل رشد شخصيت : 1- وراثت 2- محيط طبيعي 3- فرهنگ 4- تجربه گروهي 5- تجربه بي‌همتاي شخصي

قسمت سوم: روش شناسی پژوهش (نوع روش پژوهشی و ابزار آن ) :

1نوع روش تحقیق و دلیل انتخاب آن :

1- با در نظر گرفتن معيار زمان، اين پژوهش از نوع تحيقات مقطعي مي باشد، زيرا كه اين تحقيق فقط در يك برهه از زمان صورت مي گيرد و واقعيت اين يك دوره ي زماني را به كنكاش مي نهد.

2- با توجه به ميزان ژرفايي، اين پژوهش از گونه ي مطالعات پهنانگر بشمار مي آيد، بدين معني كه مي خواهد برخي عوامل موثر بر الگوگزيني را مورد بررسي قرار دهد.

3- با در نظرگرفتن معيار كاربرد، پژوهش فعلي از نوع تحقيق كاربردي محسوب مي شود.

از لحاظ گردآوري اطلاعات ازنوع تحقيقات اسنادي و پيمايشي است

2ابزار پژوهش و نحوه ی بررسی اعتبار و روایی :

يك فقره پرسش نامه كه در قالب طيف ليكرت می تواند طراحی گردد. و یک سری سوالات دیگر مانند

1- مدت زمان نگاه کردن به برنامه های ماهواره ای در طول شبانه روز

1-2 ساعت 2-4 ساعت 4-6 ساعت 6-8 ساعت 8-10 ساعت

2- زمان نگاه کردن به برنامه های ماهواره ای در طول شبانه روز؟

صبح زود (از 3صبح) قبل از ظهر(از8 صبح...) ظهر (از 12 ظهر...) بعداز ظهر( از15 ...) شب( از9 به بعد)

3شیوه ی نمونه گیری و حجم نمونه :

براي تعيين حجم نمونه از فرمول كوكران می توان استفاده کرد. بعد از تعيين حجم نمونه مناسب با استفاده از شيوه ي نمونه گيري تصادفي خوشه ای ، طبقاتي ، متناسب با تعداد كل، تعداد نمونه هر طبقه به نسبت درصد كل با استفاده از فرمول (تعداد نمونه * ) كه(m آمار هر طبقه به تفكيك جنس مي باشد و N تعداد آمار كل مردم مي باشد و p تعداد نمونه هر طبقه بدست مي آيد).چرا طبقه ای ؟ چون دو گروه کلی کرد و ترک هستند. چرا خوشه ای؟ چون از هر شهر چند منطقه و از هر منطقه چند بلوک بررسی می گردند.

4فنون تجزیه و تحلیل اطلاعات ( آماری ،...) :

براي بررسي نتايج از آرماره هاي توصيفي (فراواني، درصد، جداول و نمودارها) و آماره هاي استنباطي آزمون ميانگين (T) ، تحليل واريانس (F) و ضريب همبستگي (r پيرسون) می توان استفاده کرد.

5مشکلات و محدودیت های انجام چنین پژوهشی :

بطور كلي هر كار پژوهشي در نوع خود با محدوديت هاي خاص همراه است،زيرا هر پژوهشي تنها مي تواند در زمان ومكان خاص خود قابليت تعميم داشته باشد.از مهمترين مشكلاتي كه در اين پژوهش محقق با آن ممکن است روبرو شود مي توان به موارد زير اشاره كرد.

1- نبودن پيشنه تجربي مناسب

2- كمبود شديد منابع در رابطه با الگو گزيني

3- بديع بودن موضوع كه نقطه قوت پژوهش بشمار مي رفت،خود مشكلي براي طرح سوالات پرسشنامه ايجاد كرده بود

4- نبودن تجربه كافي خود پژوهشگر

5- عدم پاسخگویی مردم و موضع گرفتن آنها

6- کمبود بودجه ی مالی

6مهمترین منابع فارسی و غیرفارسی که ممکن است درین پژوهش مفید باشند:

-آرون – ریمون (1381)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه شناسی ، ترجمه باقرپرهام ، تهران .

- احمدي، علي اصغر (1379)، تربيت عاطفي و اجتماعي نوجوان، مجله پيوند : شماره 252، 79، 52

- اسدزاده، فريبا (1377)، الگوهاي خانوادگي بيماري زا و عوامل هيجاني در ايجاد افسردگي : مجله پيوند: شماره 16

- باقري چرخي، بابك (1379)، بررسي عوامل موثر بر رشد و تثبيت باورهاي ديني دانش آموزان تبريز ، ناحيه 5 آموزش و پرورش

- پورزند، سعيد (1384)،الگوبرداري كوركورانه جوانان، روزنامه همبستگي

- تنهایی ، ح.ا (1371) ، درامدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی، تهران ، نشر خردمند

- داداش زاده، صفر (1379)،الگوهاي مطلوب در تربيت جوانان، روزنامه رسالت.

- غريب خواجه، سعيد (1382)،بررسي جامعه شناختي نگرش دانشجويان دانشگاه تبريز در رابطه با كاركرد فرهنگي ماهواره با تاكيد بر جهاني شدن

- كريمي پور،زهرا(1374)،بررسي زمينه هاي موثردرمدگرايي دربين دانش آموزان دختراراك،ناحيه1آموزش و پرورش

- كريمي، يوسف (1375)، روانشناسي اجتماعي، تهران، انتشارات دانشگاه پيام نور

-گيدنز،آنتوني(1380)،در جهاني ازتحولات بنيادين بسر ميبريم،(نيكوسرخوش، مترجم)،ماهنامه كتاب علوم اجتماعي.

- محفوظي، محمدصادق (1378)، بررسي علل ساختاري اقتصادي- فرهنگي و اجتماعي اعتياد در نوجوانان و جوانان تهران، تهران، دايره المعارف بزرگ انسان شناسي

-محمدي، رخشنده (1376)، فرهنگ جمعي و فرهنگ هاي ملي، تهران، نشر دفتر پژوهش‌هاي فرهنگي

- مهرعلي، حميدرضا (1376)،علل گرايش جوانان به گروههاي نابهنجار موسيقي،تهران، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد

+ نوشته شده در شنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۵ ساعت 23 توسط غفور شیخی |

Searches

پژوهشگـری.روش تحقیق،مقالات،منابع، SPSS

چهار استراتژی تحقیقی استقرایی، قیاسی، پس کاوی، استفهامی

نوشته‌های پیشین

آرشیو موضوعی

پیوندها